US Navy i US Marine Corps, malowanie samolotów w latach 1930-tych

Okres międzywojenny ciągle budzi duże zainteresowanie modelarzy. Szybki rozwój konstrukcji lotniczych w tym czasie, przyciągające oko schematy malowania i romantyczna atmosfera epoki dodają smaku replikom modeli. Zobaczmy jak rozwijały się zasady malowania w tym okresie historii lotnictwa morskiego Stanów Zjednoczonych.

Niniejszy artykuł dotyczy samolotów stacjonujących na lotniskowcach i praktycznie tak samo malowanych samolotów bojowych Marines. Nie dotyczy natomiast samolotów pokładowych z okrętów liniowych, samolotów patrolowych bazujących na lądzie lub kotwicowiskach i samolotów specjalnego przeznaczenia. Te samoloty miały często inny system oznaczeń lub kolorystykę płatowca.

Płatowiec nad oceanem

Typowy samolot morski lat 1930 był skonstruowany z metalu, drewna i płótna. Każdy z tych materiałów musiał być zabezpieczony przed działaniem słonej wody. Malowanie samolotów było podporządkowane zapewnieniu maszynie stosunkowo długiego przeżycia w trudnych warunkach. Podstawowe kolory, którymi malowano płatowiec zostały wypracowane w drugiej połowie lat dwudziestych i były stosowane do października 1940.

Boeing_F4B-4

Boeing F4B-4, eskadra bombowa Marines VB-4M, przed 1937. Dobrze widać skrzydła w kolorze Alluminium Dope i metalowy kadłub w kolorze Aircraft Gray. Zdjęcie SDASM Creative Commons CC0 1.0.

Kolory płatowca samolotów US Navy i USMC 1931-1940

Części krytych płótnem skrzydeł były pokryte lakierem z dodatkiem pigmentu aluminiowego: Alluminium Dope. Lakier ten nie nadawał się do zabezpieczenia antykorozyjnego części duraluminiowych płatowca: kadłuba, zastrzałów itp.. Malowano je farbą jasnoszarą Aircraft Grey. Kolor tej farby najpewniej zmieniał się lekko zależnie od okresu i producenta. W ok. połowie lat trzydziestych pojawiają się farby antykorozyjne w kolorze aluminium. Na zdjęciach samolotów możemy obserwować obydwa malowania.

sbc-3

SBC-3 Helldiver z eskadry VS-5, lotniskowiec USS Yorktown ok. 1937-1940. Dobrze widoczne części metalowe w kolorze alluminium. Zdjęcie U.S. Navy

Taki obraz rzeczy jest oczywiście utrudnieniem dla modelarza, ponieważ wybierając farby do pomalowania modelu, musi on za każdym razem dokładnie zanalizować zdjęcia, na których farba aluminiowa jest często trudna do odróżnienia od farby jasnoszarej.

Kolejnym kolorem używanym do malowania płatowców US Navy/Marines był kolor Orange Yellow na górnym skrzydle samolotów. Farba zachodziła poprzez krawędź natarcia na spód skrzydła. Celem malowania tym kolorem było ułatwienie znalezienia samolotu w przypadku awaryjnego lądowania na morzu.

f2f-1-gora-dol

F2F-1 z eskadry VF-3B, dobrze widoczne żółte skrzydło oraz kolory sekcji i lotniskowca USS Ranger. Malował M. Noszczak

W grudniu 1940 wprowadzono malowanie kamuflażowe całego płatowca na kolor szary Light Gray (Light Gull Gray), tak zakończyła się era kolorowych malowań samolotów pokładowych.


Reklama

Kup model Grumman F2F-1 i Grumman F8F-1 z Attack Squadron w sklepie Arma Hobby

1/48 Grumman F2F-1 PRO-Set
ASQ48036 1/48 Grumman F2F-1 PRO-Set 260,00 zł * Dodaj do koszyka
1/72 F8F-1 Bearcat model pro-set
ASQ72018 1/72 F8F-1 Bearcat model pro-set 180,00 zł * Dodaj do koszyka
Grumman F2F-1 PRO-Set
ASQ72068 Grumman F2F-1 PRO-Set 130,00 zł * Dodaj do koszyka

* cena może ulec zmianie


Oznaczenia samolotów US Navy i Marines

Oznaczenia przynależności państwowej w kolorze ciemnogranatowym Insignia Blue z białą gwiazdą z czerwonym kołem (Insignia Red) były malowane w czterech pozycjach: symetrycznie na spodzie i na górze skrzydeł. W 1940 roku, w ramach „patrolu neutralności” (Neutrality Patrol) na Atlantyku malowano na przedzie kadłuba oznaczenia przynależności państwowej mające rozwiewać wątpliwości marynarzy Kriegsmarine, co do tego z kim mają do czynienia.

F2F-1-Wasp

Grumman F2F-1 z eskadry VF-7 z lotniskowca USS WASP, 1939. Z przodu kadłuba widać dodatkowe oznaczenia przynależności państwowej – gwiazdy lotnicze tzw. „Patrolu Neutralności” Malował M. Noszczak.

Kolory usterzenia – przynależność do lotniskowca

Usterzenie samolotów pokładowych z lotniskowców na początku lat 1930 było malowane kolorem lotniskowca lub eskadry. System oznaczeń na ogonach uporządkowano w lipcu 1937 roku, zmieniając przy okazji numerację eskadr.

Kolory usterzenia samolotów z lotniskowców od lipca 1937

CV-2 USS Lexington – Lemon Yellow

CV-3 USS Saratoga – White

CV-4 USS Ranger – Willow Green

CV-5 USS Yorktown – Insignia Red

CV-6 USS Enterprise – True Blue

CV-7 USS Wasp – Black

7-carriers-poprawione

Kolory lotniskowca na usterzeniu samolotów pokładowych 1937-1941. Schemat W. Bułhak.

Usterzenie maszyn Marines było w kolorze płatowca z trzema pionowymi pasami na sterze kierunku: od przodu granatowy, biały i czerwony.

f2f-1-usmc

Grumman F2F-1 z eskadry VF-4M przed reorganizacja eskadr i nazewnictwa z 1937 roku. Malował M. Noszczak.

Oznaczenia Eskadry

Oznaczenia eskadry i samolotu w eskadrze miały formę napisu na boku kadłuba. Składał się on z numeru eskadry, litery oznaczającej jej przeznaczenie bojowe a następnie z numeru samolotu w eskadrze. W systemie przed 1937 rokiem eskadry miały numery uzupełnione literą określającą ich przydział do określonej części floty. Były to inicjały: S (Scouting Force), B (Battle Force) i M (Marines). Przykładem będzie VF-5B lub VF-4M. Inicjały te nie były malowane na samolotach. Pewnym wyjątkiem były samoloty Marines, których literka określająca przeznaczenie bojowe jednostki była umieszczana w okręgu.

Litery oznaczające przeznaczenie bojowe eskadry

F – Fighting Squadron – Eskadra Myśliwska

B – Bombing Squadron – Eskadra Bombowa

S – Scouting Squadron – Eskadra Zwiadowcza

T – Torpedo Squadron – Eskadra Torpedowa

MF – Marine Fighting Squadron (od 1937) –Eskadra Myśliwska Marines

MB – Marine Bombing Squadron (od 1937) – Eskadra Bombowa Marines

MS – Marine Scouting Squadron (od 1937) – Eskadra Zwiadowcza Marines

Kolejnym elementem oznaczenia Eskadry było jej godło, malowane przed kabiną pilota, po obu stronach maszyny. W przypadku zmiany numeru eskadry, godło z reguły było zachowywane przez jednostkę.

Oznaczenia klucza – sekcji

Każda eskadra pokładowa składała się z sześciu kluczy/sekcji po trzy samoloty. Z reguły jednostka miała też samoloty ponad-etatowe, szkolne, bojowe lub łącznikowe. Od 1 czerwca 1931 sekcje miały przydzielone określone kolory. W kolorze sekcji namalowany był szewron na skrzydle. Był on skierowany ostrzem w kierunku lotu, czasem na odwrót. Celem malowania szewronu było ułatwianie utrzymania równego szyku przez maszyny w sekcji i w całej eskadrze. Pod szewronem namalowany był numer samolotu w eskadrze.

Kolory sekcji i numery samolotów od 1931

1 sekcja – Insignia Red – samoloty 1, 2, 3

2 sekcja – White – samoloty 4, 5, 6

3 sekcja – True Blue – samoloty 7, 8, 9

4 sekcja – Black – samoloty 10, 11, 12

5 sekcja – Willow Green – samoloty 13, 14, 15

6 sekcja – Lemon Yellow – samoloty 16, 17, 18

Samoloty w sekcji były dodatkowo oznaczone w sposób następujący: samolot prowadzący miał przód osłony silnika oraz pas na kadłubie za kabiną pilota w kolorze sekcji. Skrzydłowi nie mieli pasa za kabiną, a kolor sekcji na osłonie silnika obejmował tylko jej połowę. U drugiego pilota sekcji była to górna połowa, u trzeciego – dolna. W ten sposób łatwo można było w powietrzu odróżnić poszczególne samoloty eskadry. Maszyny ponad-liczbowe, od nr 19 nie miały oznaczeń sekcji, ale miały godła/kolory eskadry i oznaczenia lotniskowca.

big_VF7-sections

Kolory sekcji na przykładzie VF-7 z USS Wasp. Schemat W. Bułhak.

Inne oznaczenia dodatkowe

Ze względów bezpieczeństwa końcówki łopat śmigła malowano w trzy paski w kolorach (od końca łopaty): Insygnia Red, Orange Yellow, Insignia Blue. Części łopat widoczne z kabiny pilota malowano przeciwodblaskowym kolorem czarnym matowym.

Dodatkowymi oznaczeniami obecnymi na płatowcach samolotów pokładowych US Navy i US Marines były oznaczenia osiągnięć w rywalizacji w wyszkoleniu (Excellence „E”). Za przekroczenie równika malowano oznakę flying turtle.

TBD-1

TBD-1 z eskadry VT-5, dobrze widoczne układ szewrona na dolnopłacie, położenie godła eskadry i odznaka E za doskonałość w wyszkoleniu. Zdjęcie US Navy.

Oznaczenia płatowca uzupełniały napis określający użytkownika U.S. NAVY lub U.S. MARINES, nazwa typu na sterze kierunku i numer ewidencyjny (BuNo) na stateczniku.

Całe to kolorowe zamieszanie z malowaniem samolotów pokładowych i Marines zostało ostatecznie pokryte kolorem Light Gray od 30 Grudnia 1940 roku.

Brewster_F2A-3

Brewster F2A-3 w jednolitym jasnoszarym kamuflażu Light Gray, 1941. Zdjęcie – US Navy.

System oznaczenia kolorów

Modelarze są niemal rozpuszczeni dostępem do wzorników barw: Federal Standard FS595C, różne palety RAL. W latach trzydziestych nie istniał jeszcze usystematyzowany system palet kolorów. Odcienie barw były mieszane i nakładane na podstawie porcelanowych wzorników na szkle. Nazwy i odcienie barw się zmieniały i trudno dzisiaj odtworzyć je dokładnie.

Współczesny wzornik FS595C jest różny od używanego przez wiele lat wzornika FS595B, a kolory z okresu II Wojny światowej odpowiadają wzornikowi FS595A. Różnice są w niektórych odcieniach, wcześniejsze wzorniki mają mniej kolorów.


Reklama

Kup farby do malowania modeli samolotów US NAVY/USMC z lat trzydziestych – Hataka Hobby

HTK-AS53 Early US Navy paint set of 6
HTK-AS53 HTK-AS53 Early US Navy paint set of 6 65.00 zł * Add to shopping cart
HTK-AS54 Early US Navy Section Colours paint set of 6
HTK-AS54 HTK-AS54 Early US Navy Section Colours paint set of 6 65.00 zł * Add to shopping cart

* cena może ulec zmianie


Kolory lotnictwa morskiego USA stosowane w latach 1930 (do końca 1940)

Oto spis kolorów samolotów pokładowych US Navy i samolotów US Marines z uwzględnieniem nazwy i późniejszych oznaczeń wg FS FS595A oraz ANA i odpowiedniki z palety Hataka Hobby.

– n/a –  Alluminium Dope FS ? HTK-A078 Aluminium

ANA 512 Naval Aircraft Grey FS 16473 / 36495 HTK-A050 Light Grey

ANA 506 Orange Yellow FS13538 HTK-A066 Insignia Yellow

ANA 513 Engine Gray FS16081 HTK-A030 – European I Grey

ANA 620 Light Gray FS36440 HTK-A048 – Light Gull Grey

ANA 509 Insignia Red FS11136 HTK-A219 – Insignia Red

ANA 501 True Blue FS15102 HTK-A220 – True Blue

ANA 503 Willow Green FS14187 HTK-A221 – Willow Green

ANA 505 Lemon Yellow FS13655 HTK-A222 – Lemon Yellow

ANA 511 Gloss White FS17875 HTK-A049 – Insignia White

ANA 515 Gloss Black FS17038 HTK-A041 – Night Black

468 ad

7 komentarzy

  1. Podoba mi się pomysł na „rozszerzenie” do wydawanych modeli w postaci takich modelarskich artykułów.
    Czuć podejście pasjonatów.
    Może w pszyszłości wzbogacicie ofertę o lotnictwo cywilne?Wyscigi w Reno?

  2. Ha, akurat artykuł trafił w moje gusta, bo amerykańskie lotnictwo, a szczególnie pokładowe jest moim tematem modelarskim numer jeden.
    A opisany tutaj schemat zwany potocznie „Yellow Wings” co jakiś czas wraca na mój warsztat.
    Ostatnio przy budowie Vought Vindicator ze Special Hobby, miałem problem z ustaleniem jak stworzyć przytoczony tutaj kolor Aluminium Dope, ostatecznie rozwiązaniem było dodanie kilku kropel białej farby do farby aluminiowej(ja wykorzystałem do tego farby Tamiya, a tutaj rezultat tego działania http://www.pwm.org.pl/viewtopic.php?f=13&t=79908).
    Z innych historii modelarskich jakie kojarzą mi się z „Yellow Wings” to ostatnia walka z Grumman FF-1 ze Specjal Hobby. Począwszy od określenia koloru wnętrza(okazuje się że było ono szare, a nie aluminiowe jak by można było na pierwszy rzut oka w internet myśleć), po problem z maskowaniem powierzchni przed kolejnymi malowaniami. Kadłub szary, w powierzchnie skrzydeł srebrne,a do tego wszędzie naciągi(w kolorze szarym). I tutaj z pomocą przyszedł mi Mr.Masking Sol R, świetnie nadaje się do maskowania powierzchni pomalowanych farbą nie odrywając jej a dokładnie maskując wszelkie powierzchnie. Ostatecznie wyglądało to tak: Srebrna farba na skrzydła zabezpieczona lakierem bezbarwnym, na to maskol który ładnie rozpłynął się pomiędzy naciągami i już po tym można spokojnie psiuknąć cały model szarą farbą.

    Ps. A czy po F-2F Grummana który wypełnił lukę na rynku modelarskim jest szansa na zapełnienie innej luki jakim jest Vought SBU Corsair? (oczywiście w skali 1:72). To takie pytanie z jednoczesnym pomysłem na kolejny temat modelarski.

    Pzdr.
    Jarek

    • Piękna kolekcja, modele dosyć trudne,ale jak widać „da się” pięknie wykonać. Patent z alluminium dope – bardzo trafiony.

    • Moim faworytem jest pierwszy „Korsarz”, O2U/O3U. Jeszcze nie wiemy co będzie następne. Dzięki za podpowiedź, przemyślimy.

      • Jak będzie z żółtymi skrzydłami to też brzmi nieźle, pływaki też dodają uroku i zachęcają. Nie wiem czy znasz ale jak byś poszukiwał planów do takich zapomnianych konstrukcji to pod hasłem „Scale Airplane Drawing” w sieci kryją się bardzo ciekawe zeszyty z planami modelarskimi. Daj znać jeśli potrzebujesz więcej szczegółów.
        ps. Martin BM-1 – bardzo przyjemny bombowy dwupłat.

  3. Znakomity artykuł, primo, jako uzupełnienie do wydanego zestawu prezentującego model F2F, secundo, jako temat sam w sobie, zawierający istotne wskazówki dla modelarzy chcących wykonać modele samolotów wykorzystywanych przez US Navy w latach trzydziestych XX wieku – lub po prostu jako przyczynek do zdobycia szerszej wiedzo w tym temacie, dotąd traktowanym na naszym podwórku bardzo po macoszemu. Zwłaszcza dotyczy to klucza kolorów jako identyfikatorów przynależności konkretnych samolotów nie tylko do poszczególnych grup lotniczych lotniskowców, ale i do podstawowej formacji, jaką w eskadrze był klucz. Do tego podany klucz kolorów wg. ANA i Federal Standard, choć tu akurat szkoda, że ograniczony jedynie do palety kolorów HATAKA. Osobiście wolę jednak emalie ModelMaster, stąd jest to głównie wada w ujęciu mocno subiektywnym.

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.