US Navy i US Marine Corps, malowanie samolotów w latach 1930-tych

Okres międzywojenny ciągle budzi duże zainteresowanie modelarzy. Szybki rozwój konstrukcji lotniczych w tym czasie, przyciągające oko schematy malowania i romantyczna atmosfera epoki dodają smaku replikom modeli. Zobaczmy jak rozwijały się zasady malowania w tym okresie historii lotnictwa morskiego Stanów Zjednoczonych.

Niniejszy artykuł dotyczy samolotów stacjonujących na lotniskowcach i praktycznie tak samo malowanych samolotów bojowych Marines. Nie dotyczy natomiast samolotów pokładowych z okrętów liniowych, samolotów patrolowych bazujących na lądzie lub kotwicowiskach i samolotów specjalnego przeznaczenia. Te samoloty miały często inny system oznaczeń lub kolorystykę płatowca.

Płatowiec nad oceanem

Typowy samolot morski lat 1930 był skonstruowany z metalu, drewna i płótna. Każdy z tych materiałów musiał być zabezpieczony przed działaniem słonej wody. Malowanie samolotów było podporządkowane zapewnieniu maszynie stosunkowo długiego przeżycia w trudnych warunkach. Podstawowe kolory, którymi malowano płatowiec zostały wypracowane w drugiej połowie lat dwudziestych i były stosowane do października 1940.

Boeing F4B-4, eskadra bombowa Marines VB-4M, przed 1937. Dobrze widać skrzydła w kolorze Alluminium Dope i metalowy kadłub w kolorze Aircraft Gray. Zdjęcie SDASM Creative Commons CC0 1.0.

Kolory płatowca samolotów US Navy i USMC 1931-1940

Części krytych płótnem skrzydeł były pokryte lakierem z dodatkiem pigmentu aluminiowego: Alluminium Dope. Lakier ten nie nadawał się do zabezpieczenia antykorozyjnego części duraluminiowych płatowca: kadłuba, zastrzałów itp.. Malowano je farbą jasnoszarą Aircraft Grey. Kolor tej farby najpewniej zmieniał się lekko zależnie od okresu i producenta. W ok. połowie lat trzydziestych pojawiają się farby antykorozyjne w kolorze aluminium. Na zdjęciach samolotów możemy obserwować obydwa malowania.

SBC-3 Helldiver z eskadry VS-5, lotniskowiec USS Yorktown ok. 1937-1940. Dobrze widoczne części metalowe w kolorze alluminium. Zdjęcie U.S. Navy

Taki obraz rzeczy jest oczywiście utrudnieniem dla modelarza, ponieważ wybierając farby do pomalowania modelu, musi on za każdym razem dokładnie zanalizować zdjęcia, na których farba aluminiowa jest często trudna do odróżnienia od farby jasnoszarej.

Kolejnym kolorem używanym do malowania płatowców US Navy/Marines był kolor Orange Yellow na górnym skrzydle samolotów. Farba zachodziła poprzez krawędź natarcia na spód skrzydła. Celem malowania tym kolorem było ułatwienie znalezienia samolotu w przypadku awaryjnego lądowania na morzu.

F2F-1 z eskadry VF-3B, dobrze widoczne żółte skrzydło oraz kolory sekcji i lotniskowca USS Ranger. Malował M. Noszczak

W grudniu 1940 wprowadzono malowanie kamuflażowe całego płatowca na kolor szary Light Gray (Light Gull Gray), tak zakończyła się era kolorowych malowań samolotów pokładowych.

Reklama

Kup model Grumman F2F-1 i Grumman F8F-1 z Attack Squadron w sklepie Arma Hobby

ASQ48036	1/48 Grumman F2F-1 PRO-Set	260,00 zł *
ASQ72018	1/72 F8F-1 Bearcat model pro-set	180,00 zł *
ASQ72068	Grumman F2F-1 PRO-Set	130,00 zł *

* cena może ulec zmianie

Oznaczenia samolotów US Navy i Marines

Oznaczenia przynależności państwowej w kolorze ciemnogranatowym Insignia Blue z białą gwiazdą z czerwonym kołem (Insignia Red) były malowane w czterech pozycjach: symetrycznie na spodzie i na górze skrzydeł. W 1940 roku, w ramach „patrolu neutralności” (Neutrality Patrol) na Atlantyku malowano na przedzie kadłuba oznaczenia przynależności państwowej mające rozwiewać wątpliwości marynarzy Kriegsmarine, co do tego z kim mają do czynienia.

Grumman F2F-1 z eskadry VF-7 z lotniskowca USS WASP, 1939. Z przodu kadłuba widać dodatkowe oznaczenia przynależności państwowej – gwiazdy lotnicze tzw. „Patrolu Neutralności” Malował M. Noszczak.

Kolory usterzenia – przynależność do lotniskowca

Usterzenie samolotów pokładowych z lotniskowców na początku lat 1930 było malowane kolorem lotniskowca lub eskadry. System oznaczeń na ogonach uporządkowano w lipcu 1937 roku, zmieniając przy okazji numerację eskadr.

Kolory usterzenia samolotów z lotniskowców od lipca 1937

CV-2 USS Lexington – Lemon Yellow

CV-3 USS Saratoga – White

CV-4 USS Ranger – Willow Green

CV-5 USS Yorktown – Insignia Red

CV-6 USS Enterprise – True Blue

CV-7 USS Wasp – Black

Kolory lotniskowca na usterzeniu samolotów pokładowych 1937-1941. Schemat W. Bułhak.

Usterzenie maszyn Marines było w kolorze płatowca z trzema pionowymi pasami na sterze kierunku: od przodu granatowy, biały i czerwony.

Grumman F2F-1 z eskadry VF-4M przed reorganizacja eskadr i nazewnictwa z 1937 roku. Malował M. Noszczak.

Oznaczenia Eskadry

Oznaczenia eskadry i samolotu w eskadrze miały formę napisu na boku kadłuba. Składał się on z numeru eskadry, litery oznaczającej jej przeznaczenie bojowe a następnie z numeru samolotu w eskadrze. W systemie przed 1937 rokiem eskadry miały numery uzupełnione literą określającą ich przydział do określonej części floty. Były to inicjały: S (Scouting Force), B (Battle Force) i M (Marines). Przykładem będzie VF-5B lub VF-4M. Inicjały te nie były malowane na samolotach. Pewnym wyjątkiem były samoloty Marines, których literka określająca przeznaczenie bojowe jednostki była umieszczana w okręgu.

Litery oznaczające przeznaczenie bojowe eskadry

F – Fighting Squadron – Eskadra Myśliwska

B – Bombing Squadron – Eskadra Bombowa

S – Scouting Squadron – Eskadra Zwiadowcza

T – Torpedo Squadron – Eskadra Torpedowa

MF – Marine Fighting Squadron (od 1937) –Eskadra Myśliwska Marines

MB – Marine Bombing Squadron (od 1937) – Eskadra Bombowa Marines

MS – Marine Scouting Squadron (od 1937) – Eskadra Zwiadowcza Marines

Kolejnym elementem oznaczenia Eskadry było jej godło, malowane przed kabiną pilota, po obu stronach maszyny. W przypadku zmiany numeru eskadry, godło z reguły było zachowywane przez jednostkę.

Oznaczenia klucza – sekcji

Każda eskadra pokładowa składała się z sześciu kluczy/sekcji po trzy samoloty. Z reguły jednostka miała też samoloty ponad-etatowe, szkolne, bojowe lub łącznikowe. Od 1 czerwca 1931 sekcje miały przydzielone określone kolory. W kolorze sekcji namalowany był szewron na skrzydle. Był on skierowany ostrzem w kierunku lotu, czasem na odwrót. Celem malowania szewronu było ułatwianie utrzymania równego szyku przez maszyny w sekcji i w całej eskadrze. Pod szewronem namalowany był numer samolotu w eskadrze.

Kolory sekcji i numery samolotów od 1931

1 sekcja – Insignia Red – samoloty 1, 2, 3

2 sekcja – White – samoloty 4, 5, 6

3 sekcja – True Blue – samoloty 7, 8, 9

4 sekcja – Black – samoloty 10, 11, 12

5 sekcja – Willow Green – samoloty 13, 14, 15

6 sekcja – Lemon Yellow – samoloty 16, 17, 18

Samoloty w sekcji były dodatkowo oznaczone w sposób następujący: samolot prowadzący miał przód osłony silnika oraz pas na kadłubie za kabiną pilota w kolorze sekcji. Skrzydłowi nie mieli pasa za kabiną, a kolor sekcji na osłonie silnika obejmował tylko jej połowę. U drugiego pilota sekcji była to górna połowa, u trzeciego – dolna. W ten sposób łatwo można było w powietrzu odróżnić poszczególne samoloty eskadry. Maszyny ponad-liczbowe, od nr 19 nie miały oznaczeń sekcji, ale miały godła/kolory eskadry i oznaczenia lotniskowca.

Kolory sekcji na przykładzie VF-7 z USS Wasp. Schemat W. Bułhak.

Inne oznaczenia dodatkowe

Ze względów bezpieczeństwa końcówki łopat śmigła malowano w trzy paski w kolorach (od końca łopaty): Insygnia Red, Orange Yellow, Insignia Blue. Części łopat widoczne z kabiny pilota malowano przeciwodblaskowym kolorem czarnym matowym.

Dodatkowymi oznaczeniami obecnymi na płatowcach samolotów pokładowych US Navy i US Marines były oznaczenia osiągnięć w rywalizacji w wyszkoleniu (Excellence „E”). Za przekroczenie równika malowano oznakę flying turtle.

TBD-1 z eskadry VT-5, dobrze widoczne układ szewrona na dolnopłacie, położenie godła eskadry i odznaka E za doskonałość w wyszkoleniu. Zdjęcie US Navy.

Oznaczenia płatowca uzupełniały napis określający użytkownika U.S. NAVY lub U.S. MARINES, nazwa typu na sterze kierunku i numer ewidencyjny (BuNo) na stateczniku.

Całe to kolorowe zamieszanie z malowaniem samolotów pokładowych i Marines zostało ostatecznie pokryte kolorem Light Gray od 30 Grudnia 1940 roku.

Brewster F2A-3 w jednolitym jasnoszarym kamuflażu Light Gray, 1941. Zdjęcie – US Navy.

System oznaczenia kolorów

Modelarze są niemal rozpuszczeni dostępem do wzorników barw: Federal Standard FS595C, różne palety RAL. W latach trzydziestych nie istniał jeszcze usystematyzowany system palet kolorów. Odcienie barw były mieszane i nakładane na podstawie porcelanowych wzorników na szkle. Nazwy i odcienie barw się zmieniały i trudno dzisiaj odtworzyć je dokładnie.

Współczesny wzornik FS595C jest różny od używanego przez wiele lat wzornika FS595B, a kolory z okresu II Wojny światowej odpowiadają wzornikowi FS595A. Różnice są w niektórych odcieniach, wcześniejsze wzorniki mają mniej kolorów.